Dobrze prosperujący sklep wymaga realizacji idealnego systemu oświetlenia. Drobne niedociągnięcia mogą mieć poważne odbicie w sprzedaży i powodzeniu. Czego unikać i jak nie oświetlać? Przedstawiamy 13 najczęstszych błędów.
Z doświadczenia wiemy, jak duże znaczenie ma oświetlenie w branży handlowej. W trakcie naszych modernizacji często spotykaliśmy się z systemami źle zaprojektowanymi, pomijającymi szczególnie ważne kwestie. Poniżej spisaliśmy najczęstsze „grzechy” i tłumaczymy, dlaczego należy ich unikać. Oświetlenie sklepu to często niedoceniony element wystroju wnętrza, które zadaniem jest spełnianie określonych funkcji, w tym także sprzedaży.

PROJEKT OŚWIETLENIA NIE UWZGLĘDNIA ZMIANY EKSPOZYCJI TOWARU

W trakcie realizacji i zaraz po niej wszystko wydaje się być oświetlone tak, jak powinno. Problem pojawia się wtedy, gdy zmienia się sposób ekspozycji – np. stoły z towarem znajdują się w innym położeniu. Okazuje się, że ich aktualne miejsce jest niedoświetlone. To poważnie wpływa na możliwości prezentacji produktów. Klienci mogą ich nie zauważyć, ocenić jako towar drugiej kategorii lub mieć ograniczoną możliwość zapoznania się z ich jakością. Pamiętajmy o równomiernym rozkładzie światła w sklepie. Uzyskamy je poprzez stosowanie odpowiednich opraw typu downlight. Doświetlenie akcentujące zrealizujemy natomiast na projektorach montowanych do szynoprzewodów. Dzięki temu położenie źródeł będzie można dostosować do aktualnego wystroju wnętrza sklepu.

NIEDOSTATECZNA ILOŚĆ ŚWIATŁA

Niektóre sklepy stawiają na umiarkowaną ilość światła ogólnego i oprawy akcentujące towar na półkach. Niestety nieumiejętne zastosowanie takiego rozwiązania, prowadzi do tego, że w pomieszczeniu jest po prostu zbyt ciemno. To zmniejsza komfort klientów i ich możliwości dokładnego zapoznania się z ofertą. Jeżeli chcemy stworzyć w sklepie odpowiedni „dyskretny” nastrój, lepiej osiągnąć ten cel poprzez umiejętną aranżację wnętrza – ciemne ściany oraz stonowane kolory mebli. Nie należy decydować się na małą ilość opraw lub stosowanie źródeł o małej mocy. Efekt nastrojowego oświetlenia wymaga precyzyjnego ustawienia opraw kierunkowych po każdej zmianie aranżacji oraz właściwiej konserwacji.

NIEPRAWIDŁOWE ODDAWANIE BARW ŹRÓDEŁ LED

Nieodpowiednie oddawanie kolorów powoduje, że klient nie jest w stanie dostrzec różnic między odcieniami oraz dokonać wyboru zgodnego z oczekiwaniami. Efektem jest gorsza ekspozycja produktów, dyskomfort w przeglądaniu oferty sklepu oraz ograniczenie czasu, który klient spędza w obiekcie. Nieprawidłowe oddawanie barw zmusza go do wyjścia ze sklepu oraz poszukiwania dostępu do światła dziennego - w którym będzie można prawidłowo ocenić barwę produktu. Problem ten dotyczy w szczególności sklepów z kosmetykami, odzieżą, dywanami, tkaninami i innymi elementami wyposażenia wnętrz. Miejsc, gdzie kolor ma kluczowe znaczenie. Dla osiągnięcia najlepszego poziomu oddawania barw, należy stosować źródła generujące światło o wskaźniku oddawania barw na poziomie nie mniejszym niż Ra=80 oraz temperaturze barwowej odpowiadającej oświetleniu dziennemu. W ten sposób wszystkie kolory będą autentyczne i łatwe w rozróżnieniu.

MIESZANIE TEMPERATUR BARWOWYCH

Ten błąd występuje podczas konserwacji systemu, czyli wymiany zepsutych źródeł. Przykładowo źródło o temperaturze barwowej 3000K (ciepło białej) zostaje wymienione na takie o parametrze 4000K (barwa dzienna). To sprawia, że nasz system przestaje być spójny i świecić taką barwą, jak powinien. W rezultacie ma on negatywny wpływ na wystrój wnętrza i jego klimat ale przede wszystkim na wizerunek marki, która nie dbając o prawidłowe oświetlenie nie dba również o jakość produktów. Także klienci czują się gorzej w takim miejscu i spada ich zainteresowanie zakupami. Popełnienie tego błędu generuje nawet dodatkowe koszty. Nowe, odpowiadające wymaganiom projektu źródła, trzeba będzie prędzej czy później kupić, a dodatkowo opłacić fachowców wyspecjalizowanych w obsłudze sklepowych systemów oświetlenia.

NIEDOŚWIETLONA WITRYNA

Zdarza się, że witryna – element, który ma zachęcać klienta do zapoznania się z ofertą sklepu i zakupów - jest niedoświetlona w stosunku do reszty obiektu. W efekcie pierwsze wrażenie jest słabe, prezentowane towary wydają się mało atrakcyjne, a klient odchodzi w poszukiwaniu lepiej wyglądającej oferty. Oświetlenie witryny powinno być jaśniejsza od wnętrza sklepu. Należy też stosować takie oprawy akcentujące, które nie będą oślepiały osób przechodzących na zewnątrz, obok witryny. W tym celu stosuje się najczęściej oprawy typu track light (projektory na szynoprzewodzie) o wąskim kącie świecenia. W dobrze zorganizowanych sklepach sieciowych, ekspozycja często jest zunifikowana oraz regularnie odświeżana. Jeżeli ostatnia sztuka towaru znajduje się na witrynie, to często do zmiany wystroju nie można jej sprzedać. Wynika to z niezwykle istotnej roli wizerunkowej, jaką właśnie spełnia witryna sklepowa. Należy wspomnieć, że bardzo dobre oświetlenie tej części lokalu, odpowiada za kompleksowe budowanie wizerunku marki.

MODERNIZACJA OPRAW WE WŁASNYM ZAKRESIE

Niektórzy właściciele sklepów wymieniają źródła światła na inne niż pierwotnie zaprojektowane. Bez odpowiedniej wiedzy o oświetleniu i znajomości technologii, taki zabieg przynosi więcej szkód niż pożytku. Działania te często podyktowane są chęcią ograniczenia kosztów eksploatacji. Przykładem może być zamiana na oprawy o mniejszej mocy. Niestety nie dają one dostatecznej ilości światła. W rezultacie cierpi na tym cały system oświetlenia. Tak, jak w przypadku mieszania temperatur barwowych, źródła o różnym natężeniu spowodują pogorszenie się komfortu przebywania w sklepie, spadek liczby zainteresowanych klientów oraz konieczność sfinansowania naprawy systemu oświetlenia, przez zakup i montaż odpowiednich opraw lub źródeł. Klasycznym błędem wynikającym z nieprecyzyjnych oznaczeń na produktach, jest wymiana źródeł halogenowych na budżetowe źródła LED. Bardzo często ilość światła oraz kąt świecenia nie odpowiada zamienianym żarówkom, a jedynym wspólnym elementem jest trzonek, do którego takie źródło wkręcamy. Warto podkreślić, że podczas projektowania oświetlenia oraz symulacji komputerowej, każda zmiana parametrów źródeł wpływa na duże różnice w ujęciu całościowym. Projektor kierunkowy o kącie świecenia 25 stopni (np. AR111) przestaje spełniać swoją funkcję, jeżeli zamiast dedykowanej żarówki zamontujemy w nim zamiennik o kącie świecenia 120 stopni. W praktyce w prawie każdej galerii handlowej można zobaczyć efekty nieprawidłowo przeprowadzonych modernizacji.

STOSOWANIE ŹRÓDEŁ LED Z NISKIM RA

W odróżnieniu od światła słonecznego, barwa biała wytwarzana przez diody LED nie zawiera pełnego widma. W technologii LED biel otrzymywana jest poprzez światło niebieskie lub fioletowe, która wzbudza luminofor znajdujący się w bezpośredniej okolicy chipu LED (najczęściej na samym chipie). Barwa biała, którą otrzymujemy poprzez zjawisko luminescencji jest niedoskonała – braki w widmie dotyczą głównie koloru czerwonego. Do określenia jakości barwy białej stosuje się wskaźnik oddawania barw Ra lub CRI (z ang. color rendering index). Niedostateczny wskaźnik oddawania barw powoduje, że przedmioty w otoczeniu mają inny kolor niż w świetle słonecznym. W przypadku oświetlenia LED niskiej jakości, bardzo często białe światło wyraźnie zdominowane jest przez odcień zielonkawy, przy jednoczesnym przygaszeniu barwy czerwonej i pomarańczowej. By tego uniknąć, należy stawiać na dobrej jakości oprawy, pochodzące od sprawdzonych i renomowanych producentów. Ci zaś, technologię wytwarzania światła białego poprzez wielowarstwowe luminofory, doprowadzili do poziomu, na którym nie można odróżnić światła LED od światła pochodzącego ze źródeł halogenowych czy metalohalogenowych. Z drugiej strony, tanie chińskie produkty często nie spełniają wymaganych norm, pomimo ich deklaracji w danych katalogowych. Przebywanie w oświetleniu o niedostatecznym wskaźniku Ra, odbija się negatywnie na samopoczuciu – zarówno pracowników, jak i klientów. Dlatego przy wyborze opraw warto zasięgnąć porady specjalistów, którzy fachowo ocenią przydatność konkretnych źródeł.

ZŁY DOBÓR TEMPERATURY BARWOWEJ

Prawidłowy dobór barwy światła do rodzaju oferowanego towaru ma bardzo duże znaczenie w sprzedaży. Niestety zdarza się, że tam, gdzie barwa powinna być ciepła stosuje się zimną i na odwrót. Barwy neutralne zastępuje się ciepłymi lub używa ich do oświetlania lady ze świeżym mięsem. To powoduje, że produkt wygląda nieświeżo. Nieodpowiednie dopasowanie temperatury barwowej do rodzaju oferowanego towaru, odbija się na niższej sprzedaży, a także może przysporzyć sklepowi złej opinii. Źle oświetlone produkty będą rozumiane jako gorsze. Ogólne zasady w tej kwestii, dla najpopularniejszych kategorii produktowych, prezentują się następująco:

• Świeże mięso i wędliny – światło o odcieniu różowym.
• Sery twarde – światło o odcieniu żółtym.
• Nabiał – światło białe.
• Ryby i owoce morza – światło z odcieniem niebieskim.
• Kosmetyki, odzież – światło neutralne z wysokim wskaźnikiem Ra.

Temperatura barwowa ma duży wpływ na nasze samopoczucie. W oświetleniu o barwie ciepłej relaksujemy się i wypoczywamy, w barwie dziennej pracujemy najbardziej wydajnie. O tym, jak światło dzienne pobudza nas do działania, najłatwiej możemy przekonać się wstając rano w pomieszczeniu z zasłoniętymi żaluzjami i sztucznym oświetleniem lub światłem naturalnym wpadającym przez okno. Praktyka pokazuje, że dobór temperatury barwowej oświetlenia w wielu sklepach, odbywa się przypadkowo. Bez uprzedniej analizy dotyczącej wyboru odpowiedniej barwy. Warto zwrócić uwagę, że w delikatesach o wyższym standardzie zawsze stosowane są źródła światła, dedykowane do poszczególnych działów. W odróżnieniu od tanich dyskontów, gdzie zazwyczaj sklep oświetlony jest jedną barwą światła (najczęściej białą dzienną).

BRAK REDUKCJI OLŚNIENIA

Olśnienie to w skrócie zjawisko, kiedy element generujący światło z oprawy znajduje się bezpośrednio w polu widzenia człowieka. Może ono oślepiać i powodować dyskomfort klientów. Utrudnia poruszanie się po sklepie, zapoznawanie się z produktami oraz dekoncentruje. W ten sposób klienci męczą się szybciej i spędzają w sklepie mniej czasu. By zapobiec olśnieniu, należy stosować oprawy o odpowiedniej budowie – posiadające dostateczny kąt ochrony oraz specjalne rastry zabezpieczające przed oślepianiem. Bardzo istotne jest także ustawienie kierunku świecenia reflektorów punktowych – należy unikać kierowania strumienia świetlnego w stronę klientów. Pochodnym efektem olśnienia jest odbijanie się światła od gładkich przedmiotów w otoczeniu. Dlatego ilość gładkich, lustrzanych powierzchni w sklepie powinna być dobrze zaplanowana, a ich rozkład dopasowany do projektu systemu oświetleniowego. Trzeba też wiedzieć, że samodzielna modernizacja oświetlenia na LED, często wiąże się ze zmianą kąta świecenia. Tak np. źródła światła skupionego zamienia się na energooszczędne żarówki diodowe o szerokim kącie świecenia. W efekcie na oświetlaną powierzchnię pada tylko część użytecznego strumienia świetlnego, natomiast pozostała część skierowana jest w stronę klienta, powodując zjawisko olśnienia.

NIEDOŚWIETLONE STREFY

Projekty oświetlenia niskiej jakości skutkują strefami, gdzie światła jest zbyt mało. Jedynym wyjściem z tej sytuacji jest stosowanie dodatkowym opraw. Można też zdecydować się na wymianę opraw i zastosowanie takich, które umożliwiają regulację położenie źródeł światła w zależności od potrzeby oświetlania konkretnych stref. Najlepiej jednak zwrócić się po profesjonalną pomoc. Specjaliści wykonają dokładny audyt systemu i zaproponują rozwiązanie, które skutecznie zredukuje problem niedoświetlonych miejsc w sklepie. Zjawisko dotyczy głównie płaszczyzn pionowych, na których znajduje się ekspozycja, ale zdarza się także na płaszczyzna poziomych. Źródłem problemu bywają projekty oświetlenia, nieuwzględniające umeblowania oraz rozmieszczenia ekspozycji. Prawidłowemu rozmieszczeniu opraw wpuszczanych w sufit, może także nie sprzyjać infrastruktura HVAC, dlatego warto uwzględniać jako oświetlenie akcentujące oprawy montowane na szynoprzewodach zasilających. W takiej sytuacji, jeżeli zajdzie potrzeba dołożenia opraw, można to zrobić całkowicie bezinwazyjnie – poprzez wpięcie ich w szynę.

NIEODPOWIEDNIE OŚWIETLENIE POD PÓŁKAMI Z TOWAREM

Taśmy i moduły LED z powodzeniem zajmują miejsce świetlówek. Jednak to, co można spotkać pod półkami z towarem, zazwyczaj posiada zbyt małą moc i nieodpowiednią temperaturę barwową. Słabe parametry przekładają się na ekspozycję produktów i ich atrakcyjność w oczach klientów. Oświetlenie półek z towarem ma spore znaczenie marketingowe. Powinno być więc zaplanowane tak, by jak najlepiej prezentować zalety produktów. Odpowiednia moc światła pomoże klientom ocenić walory towaru oraz wybrać ten, który najbardziej odpowiada ich oczekiwaniom. W ten sposób dokonają oni satysfakcjonującego zakupu i z pewnością będą skłonni do ponownego odwiedzenia sklepu. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że stosując dobrej jakości oświetlenie pod półkami, możemy zrezygnować z części oświetlenia sufitowego (np. w sklepach obuwniczych).

BRAK PROPORCJI W OŚWIETLENIU

Brak odpowiednich proporcji między oświetleniem ogólnym a akcentującym, skutkuje tym, że różnice między nimi są niezauważalne. Taka sytuacja zdarza się najczęściej, gdy światła ogólnego jest zbyt dużo lub oświetlenie akcentujące jest nie dobrane prawidłowo (moc, ilość opraw). W efekcie zarządca sklepu ponosi koszty realizacji oraz utrzymania nieefektywnego systemu – wynika to z faktu, że gdyby obniżyć ilość światła ogólnego, akcentujące byłoby relatywnie mocniejsze. Przyjmuje się, że światło akcentujące powinno mieć przynajmniej dwukrotnie większe natężenie niż ogólne. Oświetlenie na poziomie 1000lx to mało lub dużo w zależności od tego, co znajduje się w bezpośrednim otoczeniu. Należ mieć na uwadze fakt, że ludzkie oko dostrzega różnice w mocy oświetlenia tylko do pewnego poziomu. Źrenica w oku dopasowuje się do zastanej ilości światła i po pewnym czasie ciężko jest nam ocenić, ile luksów jest w pomieszczeniu. Jednak kontrasty pomiędzy jaśniejszymi a ciemniejszymi miejscami zawsze będą zauważalne.